Menu
Mνήμη είναι η ικανότητα του εγκεφάλου να αποθηκεύει και να ανακτά νέες πληροφορίες μέσα από τις διάφορες εμπειρίες. Αποτελεί βασικό στοιχείο της διαδικασίας της μάθησης. Υπάρχουν πολλά είδη μνήμης, τα οποία εξυπηρετούν διαφορετικές λειτουργίες και αντιπροσωπεύονται σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου:
Μνήμη εργασίας (working memory):
αποτελεί το μικρότερο σε διάρκεια είδος μνήμης, καθώς αποθηκεύει πληροφορίες διάρκειας δευτερολέπτων ή λεπτών. Σχετίζεται στενά με την προσοχή και τη συγκέντρωση. Την χρησιμοποιούμε όταν “διατηρούμε στο μυαλό μας” το περιεχόμενο μιας συζήτησης στην οποία συμμετέχουμε ή όταν κρατάμε σημειώσεις κατά τη διάρκεια μιας παρουσίασης.
Επεισοδιακή μνήμη (Episodic memory):
αποτελεί το είδος μνήμης που μας επιτρέπει να θυμόμαστε πράγματα που μας συνέβησαν. Για παράδειγμα, το τι κάναμε το προηγούμενο Σάββατο ή που πήγαμε διακοπές το καλοκαίρι. Είναι στην ουσία η ικανότητά μας να διατηρούμε μια προσωπική «νοητική αυτοβιογραφία». Μπορεί να είναι βραχείας (λεπτά ή ημέρες) ή μακράς (μήνες ή χρόνια) διάρκειας.
Σημασιολογική μνήμη (Semantic memory):
είναι το είδος μνήμης που αντιπροσωπεύει τις γενικότερες (μη αυτοβιογραφικές) γνώσεις μας, όπως, για παράδειγμα, το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε, η γνώση της χρησιμότητας ενός αντικειμένου ή η γνώση ιστορικών γεγονότων.
Διαδικαστική μνήμη (Procedural memory):
είναι το είδος μνήμης που μας κάνει να αποκτούμε νέες δεξιότητες. Για παράδειγμα, το να οδηγούμε, να χορεύουμε ή να παίζουμε ένα μουσικό όργανο. Η εκμάθηση αυτών των δεξιοτήτων γίνεται αρχικά με συνειδητή προσπάθεια και, μόλις επιτευχθεί, οι κινήσεις εκτελούνται υποσυνείδητα. Είναι στην ουσία ένα είδος «κινητικής μνήμης».
Όταν αναφερόμαστε σε προβλήματα μνήμης, εννοούμε συνήθως δυσκολίες που σχετίζονται με την επεισοδιακή (αυτοβιογραφική) μνήμη. Για διάφορους λόγους, όταν διαταράσσεται αυτό το συγκεκριμένο είδος μνήμης, τα πιο ευπαθή τμήματα είναι εκείνα που αφορούν πρόσφατα γεγονότα. Αυτό οδηγεί στη γνωστή σε όλους εικόνα κάποιου που «ξεχνάει τα πρόσφατα αλλά θυμάται τα παλιά».
Παρακάτω περιγράφονται παθήσεις και καταστάσεις που σχετίζονται με προβλήματα σε ένα ή περισσότερα είδη μνήμης. Κάποιες από αυτές εκδηλώνονται σχεδόν αποκλειστικά με δυσκολίες στη μνήμη, ενώ άλλες περιλαμβάνουν επιπρόσθετα συμπτώματα.
1. Stress και κατάθλιψη
Το stress και η κατάθλιψη αποτελούν πολύ συχνές αιτίες παραπομπής για νευρολογική εκτίμηση με κύριο σύμπτωμα την έκπτωση μνήμης. Η κατάθλιψη είναι μια εξαιρετικά ετερογενής νόσος, με πρωτεϊκά χαρακτηριστικά στην εμφάνισή της. Σχετίζεται με χειρότερους δείκτες συνολικής υγείας και μπορεί να επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό την προσωπική και επαγγελματική ζωή.
Τα άτομα που εμφανίζουν διαταραχή της μνήμης λόγω κατάθλιψης, έχουν επίγνωση της δυσκολίας τους. Συχνά τη θεωρούν ως ένδειξη κάποιου σοβαρού προβλήματος υγείας: για παράδειγμα, άτομα νέας ηλικίας μπορεί να ανησυχούν για ενδεχόμενο όγκο στον εγκέφαλο, ενώ άτομα μεγαλύτερης ηλικίας για πιθανή αρχόμενη άνοια. Ωστόσο, η διαταραχή της μνήμης που περιγράφουν, διαφέρει ποιοτικά από αυτή που παρατηρείται στην άνοια ή σε αντίστοιχες παθολογικές καταστάσεις. Τα νοητικά συμπτώματα της κατάθλιψης υποστρέφουν με τη θεραπεία της νόσου.
Οι μηχανισμοί με τους οποίους η κατάθλιψη επιβαρύνει τη μνήμη ποικίλλουν. Ο πιο συνηθισμένος είναι η αδυναμία προσοχής και συγκέντρωσης. Πράγματα στα οποία δεν δίνουμε την απαραίτητη προσοχή, δεν καταγράφονται ικανοποιητικά στη μνήμη.
Η εσωστρέφεια, η απορρόφηση στις αρνητικές σκέψεις και η έλλειψη ενεργητικότητας, οδηγούν τα άτομα στο να αδιαφορούν για γεγονότα του εξωτερικού περιβάλλοντος.
Επιπλέον επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η κακή ποιότητα και η έλλειψη επαρκούς ύπνου που συχνά συνοδεύουν την κατάθλιψη. Άλλοι μηχανισμοί που εμπλέκονται, είναι η επιβράδυνση της ταχύτητας επεξεργασίας και η δυσκολία στην ανάκληση γνωστών πληροφοριών. Σε νευροαπεικονιστικές μελέτες, ο ιππόκαμπος, μια δομή του εγκεφάλου που παίζει σημαντικό ρόλο στη μνήμη, παρουσιάζεται ατροφικός σε κάποιες περιπτώσεις κατάθλιψης.
Σε σοβαρές περιπτώσεις κατάθλιψης, και ειδικά σε μεγαλύτερες ηλικίες, μπορούν να επηρεαστούν σε σημαντικό βαθμό και άλλες νοητικές λειτουργίες πλην της μνήμης. Η κατάσταση αυτή μιμείται την εικόνα άνοιας και ονομάζεται «ψευδοάνοια της κατάθλιψης».
Ο όρος «άνοια» είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την έκπτωση των ανώτερων γνωστικών λειτουργιών: για παράδειγμα της μνήμης, του λόγου, της κρίσης ή της οπτικοχωρικής αντίληψης. Υπάρχουν πολλά αίτια άνοιας, με διαφορετική συμπτωματολογία, εξέλιξη στο χρόνο και ανταπόκριση στη θεραπεία. Ωστόσο, η νόσος Alzheimer είναι μακράν η πιο συχνή μορφή, συνιστώντας το 60% όλων των περιστατικών.
Η διαταραχή της πρόσφατης αυτοβιογραφικής μνήμης αποτελεί τη συνηθέστερη πρώτη εκδήλωση της νόσου Alzheimer. Στην αρχή, τα συμπτώματα είναι ήπια και τα άτομα διατηρούν τη λειτουργικότητά τους (το στάδιο αυτό ονομάζεται «ήπια γνωστική διαταραχή»). Με την πάροδο του χρόνου, η επίμονη και συνεχής διαταραχή της μνήμης, καθίσταται ολοένα και πιο έκδηλη. Οι ασθενείς ξεχνούν διαρκώς που τοποθέτησαν προσωπικά τους αντικείμενα, επαναλαμβάνουν τις ίδιες ερωτήσεις και αγνοούν πράγματα που τους συνέβησαν πρόσφατα. Σταδιακά εμφανίζονται προβλήματα στο λόγο (πτωχαίνει το λεξιλόγιο, αδυναμία κατονομασίας αντικειμένων) και διαταράσσεται η ικανότητα προσανατολισμού στο χρόνο και στο χώρο.
Συχνές είναι οι μεταβολές στη συμπεριφορά και στην προσωπικότητα, οι οποίες ενίοτε παρατηρούνται ήδη από τα αρχικά στάδια. Η απόσυρση από τις κοινωνικές εκδηλώσεις, η έλλειψη ενδιαφέροντος για πράγματα τα οποία μέχρι πρότινος ήταν σημαντικά, το άγχος, η κατάθλιψη και η επιθετικότητα, ταλαιπωρούν τους ασθενείς και αποτελούν πηγή σημαντικού στρες για την οικογένεια.
Οι συνηθέστερες μη-Alzheimer μορφές άνοιας είναι η αγγειακή άνοια, η άνοια με σωμάτια Lewy και η μετωποκροταφική άνοια.
Η παροδική σφαιρική αμνησία (transient global amnesia) είναι μια πάθηση που χαρακτηρίζεται από την αιφνίδια εγκατάσταση μεμονωμένης διαταραχής της επεισοδιακής μνήμης. Η κλινική εικόνα είναι χαρακτηριστική: κάποιος που μέχρι πρότινος δεν είχε συμπτώματα, ξαφνικά αρχίζει να ρωτά διαρκώς «που βρισκόμαστε», «γιατί είμαστε εδώ», συνήθως με έκφραση έκπληξης ή απορίας. Μπορεί να συνομιλήσει χωρίς πρόβλημα και κατανοεί τις απαντήσεις που του δίνονται. Ωστόσο, τις έχει ξεχάσει μετά από λίγα λεπτά. Τα συμπτώματα διαρκούν συνήθως λίγες ώρες, κατά τις οποίες η μνήμη αποκαθίσταται σταδιακά. Η αποκατάσταση είναι πλήρης, οι ασθενείς όμως δεν διατηρούν ανάμνηση των γεγονότων εκείνης της χρονικής περιόδου.
Η παροδική σφαιρική αμνησία τυπικά εμφανίζεται σε άτομα άνω των 50 ετών, μετά από έντονη συγκίνηση ή σωματική δραστηριότητα. Οφείλεται σε παροδική δυσλειτουργία του έσω κροταφικού λοβού του εγκεφάλου, ήτοι της περιοχής που κατέχει εξέχουσα θέση στο μηχανισμό της επεισοδιακής μνήμης. Τα αίτια που οδηγούν σ’ αυτή τη δυσλειτουργία δεν είναι σαφή. Έχουν ενοχοποιηθεί αγγειακοί και ημικρανικοί παράγοντες.
Οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις προκαλούνται από την άσκηση βίαιων εξωτερικών δυνάμεων στο κρανίο και κατ’ επέκταση στον εγκέφαλο και τους παρακείμενους ιστούς. Συνήθως, οφείλονται σε πτώσεις, τροχαία ατυχήματα, συμβάματα κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων ή σωματική βία.
Οι περισσότερες κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις είναι ήπιες και περιγράφονται με τον όρο «διάσειση». Η διάσειση χαρακτηρίζεται από μικρής διάρκειας απώλεια συνείδησης (δευτερόλεπτα ή λίγα λεπτά). Όταν τα άτομα ανακτούν τις αισθήσεις τους, συχνά έχουν αμνησία για τα γεγονότα που συνέβησαν. Κατά τις επόμενες ημέρες, περίπου 40% των ατόμων εμφανίζουν νέα συμπτώματα, γνωστά και ως μετα-διασεισικό σύνδρομο (post-concussion syndrome). Τα συμπτώματα αυτά περιλαμβάνουν διαταραχές στη μνήμη και τη συγκέντρωση, πονοκέφαλο, ζάλη ή ίλιγγο, δυσκολίες στον ύπνο, άγχος και συναισθηματικές μεταβολές. Στις περισσότερες περιπτώσεις, υποστρέφουν μέσα στις επόμενες εβδομάδες.
Σοβαρότερες μορφές κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων οδηγούν σε κινητικά, συμπεριφορικά και γνωστικά προβλήματα. Η συχνότερη νοητική λειτουργία που επηρεάζεται είναι η μνήμη, συνήθως σε συνδυασμό με την προσοχή και τη συγκέντρωση. Μετά την κάκωση, οι νοητικές λειτουργίες ανακάμπτουν σταδιακά σε διάστημα ετών, με τη μεγαλύτερη βελτίωση να παρατηρείται στους πρώτους έξι μήνες. Ο βαθμός βελτίωσης εξαρτάται από την εντόπιση και έκταση των βλαβών, καθώς και από την ηλικία του ασθενούς.
Τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου λειτουργούν σε δίκτυα, χρησιμοποιώντας ασθενή ηλεκτρικά ρεύματα για να επικοινωνήσουν μεταξύ τους. Η λειτουργία αυτή βρίσκεται υπό τον έλεγχο συνεχώς μεταβαλλόμενων παραμέτρων που είτε αυξάνουν την διεγερσιμότητα των νευρώνων είτε τη μειώνουν. Αν το άθροισμα των επιδράσεων αυτών ξεπεράσει ένα επίπεδο, τότε μπορεί να εμφανιστεί παροδικός υπερσυγχρονισμός της ηλεκτρικής δραστηριότητας. Αυτό συνιστά μια επιληπτική κρίση και κλινικά μπορεί να εκφραστεί με διάφορα συμπτώματα. Ωστόσο, με τον όρο «επιληψία», χαρακτηρίζεται η τάση για εμφάνιση πολλών τέτοιων επεισοδίων – δηλαδή μία μεμονωμένη επιληπτική κρίση δε σημαίνει κατ’ ανάγκη επιληψία.
Στην κλινική πράξη, διαταραχές της μνήμης παρατηρούνται συχνά σε άτομα με επιληψία. Μπορεί να οφείλονται σε διάφορα αίτια:
Στην επιληπτική κρίση καθεαυτή: ορισμένα είδη επιληπτικών κρίσεων, οδηγούν σε αμνησία για όσα συνέβησαν κατά τη διάρκειά τους, καθώς και για μικρό χρονικό διάστημα πριν και μετά. Επίσης, η παροδική επιληπτική αμνησία (transient epileptic amnesia) είναι μια ασυνήθης μορφή επιληψίας που εκδηλώνεται ως υποτροπιάζοντα επεισόδια διαταραχής της μνήμης.
Στην υποκείμενη αιτία της επιληψίας: όταν η παθολογική διεργασία που προκαλεί τις επιληπτικές κρίσεις παραβλάπτει τη λειτουργία του κροταφικού λοβού, ενδέχεται να συνυπάρχει μόνιμη διαταραχή της μνήμης. Ωστόσο, αυτό συμβαίνει στη μειοψηφία των περιπτώσεων.
Στη θεραπεία της επιληψίας: ορισμένα αντιεπιληπτικά φάρμακα, μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη μνήμη.
Τα συμπτώματα αποκαθίστανται με την απόσυρσή τους ή πολλές φορές με τη μείωση της δόσης. Επίσης, προβλήματα μνήμης μπορούν να προκύψουν μετά από χειρουργική αφαίρεση μέρους του έσω κροταφικού λοβού, η οποία διενεργείται για την αντιμετώπιση κάποιων μορφών φαρμακοανθεκτικής επιληψίας.
Η αντιεπιληπτική αγωγή δεν πρέπει να διακόπτεται ή να μεταβάλλεται χωρίς ενημέρωση του θεράποντος νευρολόγου.
Ο θυρεοειδής είναι ένας ενδοκρινής αδένας που ρυθμίζει τη λειτουργία πολλών συστημάτων του οργανισμού, μέσω της παραγωγής των ορμονών τριιωδοθυρονίνη (Τ3) και θυροξίνη (Τ4). Η υπολειτουργία του ονομάζεται υποθυρεοειδισμός και παρατηρείται συχνά σε γυναίκες και σε ηλικιωμένους. Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να οφείλεται σε:
Θυρεοειδίτιδα Hashimoto: είναι μια χρόνια αυτοάνοση πάθηση και αποτελεί το πιο συχνό αίτιο υποθυρεοειδισμού. Σε περισσότερο από 90% των ασθενών ανευρίσκονται αυξημένα επίπεδα αντισωμάτων κατά της θυρεοειδικής υπεροξειδάσης (anti-TPO).
Θυρεοειδεκτομή και θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο: με αυτές τις θεραπευτικές παρεμβάσεις αφαιρείται ή καταστρέφεται ο θυρεοειδής, κάτι που καθιστά αναγκαία τη λήψη θεραπείας υποκατάστασης δια βίου.
Ακτινοθεραπεία: η ακτινοβόληση της κεφαλής ή του τραχήλου (λαιμού) για την αντιμετώπιση κακοήθων νοσημάτων μπορεί να οδηγήσει σε όψιμη (μετά από χρόνια) εμφάνιση δυσλειτουργίας του θυρεοειδούς.
Φάρμακα: σκευάσματα που μπορούν να προκαλέσουν υποθυρεοειδισμό είναι η αμιωδαρόνη (Angoron), το λίθιο (Milithin) και η ιντερφερόνη Α.
Διαταραχές της υπόφυσης και του υποθαλάμου: οι δομές αυτές του κεντρικού νευρικού συστήματος ρυθμίζουν τη λειτουργία του θυρεοειδούς. Μπορούν να προσβληθούν σε διάφορες καταστάσεις, όπως όγκοι, αιμορραγία ή έμφραγμα.
Τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού ποικίλλουν σημαντικά και σχετίζονται με τη βαρύτητα της ορμονικής ανεπάρκειας. Μπορούν να διακριθούν σε νευροψυχιατρικά και συστηματικά. Συνήθη νευροψυχιατρικά συμπτώματα είναι η κατάθλιψη, η δυσκολία στη συγκέντρωση και η έκπτωση της μνήμης.
Συνήθη συστηματικά συμπτώματα είναι η εύκολη κόπωση, η ανεξήγητη αύξηση βάρους, η δυσκοιλιότητα, η βραδυκαρδία, η λέπτυνση των τριχών, το ξηρό δέρμα, η δυσανεξία στο κρύο και το βράγχος φωνής. Επίσης, ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να οδηγήσει σε μυοπάθεια, πολυνευροπάθεια, σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα και, σπάνια, σε κώμα (μια κατάσταση που ονομάζεται μυξοιδηματικό κώμα).
Ο έλεγχος της λειτουργίας του θυρεοειδούς γίνεται σε όλες τις περιπτώσεις όπου το κύριο σύμπτωμα είναι η έκπτωση της μνήμης ή άλλων νοητικών λειτουργιών. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η μέτρηση της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH) στο αίμα είναι επαρκής. Η ανταπόκριση των νευρολογικών συμπτωμάτων στη θεραπεία εξαρτάται από τη βαρύτητά και τη χρονική διάρκειά τους. Ήπιας ή μέτριας βαρύτητας συμπτώματα υποστρέφουν πλήρως ή βελτιώνονται σημαντικά.
Είναι μια οξεία, εν δυνάμει θανατηφόρος πάθηση. Οφείλεται στην προσβολή του κεντρικού νευρικού συστήματος από τον ιό του απλού έρπη. Οι ασθενείς εμφανίζουν πυρετό, διαταραχές του επιπέδου συνείδησης, σύγχυση και πονοκέφαλο. Απότομες μεταβολές της συμπεριφοράς και επιληπτικές κρίσεις αποτελούν συνήθεις συνοδές εκδηλώσεις. Η έγκαιρη θεραπεία με ακυκλοβίρη μειώνει σημαντικά τις σοβαρές επιπλοκές και τη θνησιμότητα. Συχνά όμως, οι κροταφικοί λοβοί έχουν υποστεί ανεπανόρθωτες βλάβες από τον ιό. Ως αποτέλεσμα, αρκετοί ασθενείς αναπτύσσουν χρόνια προβλήματα στη μνήμη, τη συμπεριφορά ή τη διάθεση, μετά την αποδρομή της λοίμωξης.
Μεταιχμιακή (λιμβική) εγκεφαλίτιδα
Η μεταιχμιακή εγκεφαλίτιδα είναι μια σπάνια κλινική οντότητα που οφείλεται σε αυτοάνοσους μηχανισμούς (το ανοσολογικό σύστημα επιτίθεται κατά του ίδιου του οργανισμού).
Πρόκειται για ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση διαταραχών μνήμης (ενδεχομένως και άλλων γνωστικών λειτουργιών), μεταβολών στη συμπεριφορά και επιληπτικών κρίσεων.
Τα συμπτώματα, τυπικά επιδεινώνονται σταδιακά σε χρονικό διάστημα μηνών, δίνοντας την εικόνα μιας ταχέως εξελισσόμενης άνοιας.
Η αιτιολογία της πυροδότησης των αυτοάνοσων μηχανισμών είναι ετερογενής. Κάποιες φορές σχετίζεται με την ύπαρξη κακοήθειας σε περιοχές του σώματος εκτός νευρικού συστήματος. Στις περιπτώσεις αυτές, φαίνεται ότι το ανοσολογικό σύστημα, στην προσπάθειά του να καταπολεμήσει τα καρκινικά κύτταρα, επιτίθεται συγχρόνως και σε κύτταρα του εγκεφάλου.
Επομένως, η διάγνωση της μεταιχμιακής εγκεφαλίτιδας οδηγεί σε εξονυχιστικό έλεγχο για την πρώιμη ανίχνευση μιας ενδεχόμενης κακοήθειας. Ωστόσο, η μεταιχμιακή εγκεφαλίτιδα δε σχετίζεται πάντα με υποκείμενα νεοπλάσματα.
Ο εγκέφαλος είναι ένα εξαιρετικά απαιτητικό σε ενέργεια όργανο. Ενώ αποτελεί μόλις το 2% της μάζας του σώματος, καταναλώνει περίπου το 20% της ενέργειας του. Η απότομη, σημαντικού βαθμού, μείωση της παροχής αίματος, οδηγεί σε άμεση (εντός δευτερολέπτων) διαταραχή της λειτουργίας των νευρικών κυττάρων. Όταν η μείωση αφορά μόνο ένα τμήμα του εγκεφάλου (όπως συμβαίνει στα ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια), τότε προκύπτουν εστιακά συμπτώματα (για παράδειγμα, αδυναμία στο ήμισυ του σώματος). Όταν είναι καθολική (όπως συμβαίνει σε πτώση της αρτηριακής πίεσης), τότε εμφανίζεται απώλεια συνείδησης.
Ανεξάρτητα από το αίτιο που την προκαλεί, η παρατεινόμενη, σημαντικού βαθμού έλλειψη ενέργειας, μπορεί να οδηγήσει σε ανεπανόρθωτες εγκεφαλικές βλάβες. Σε ακραίες περιπτώσεις, οι βλάβες οδηγούν σε εγκεφαλικό θάνατο (brain death), φυτική κατάσταση (vegetative state) ή ελάχιστα συνειδητή κατάσταση (minimally conscious state). Σε λιγότερο σοβαρές καταστάσεις, μετά από ένα ισχαιμικό-υποξικό συμβάν, μπορεί να εμφανιστούν διαταραχές της κίνησης ή/και των νοητικών λειτουργιών. Η μνήμη επηρεάζεται πολύ συχνά, καθώς ο ιππόκαμπος είναι από τις πιο ευαίσθητες δομές του εγκεφάλου στην έλλειψη ενέργειας.
Η υποξική-ισχαιμική εγκεφαλοπάθεια είναι συνήθως αποτέλεσμα ενός εκ των παρακάτω:
Η Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι μια χρόνια, αυτοάνοση πάθηση. Χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση φλεγμονωδών αλλοιώσεων που καταστρέφουν το προστατευτικό έλυτρο των νευρικών ινών, τη μυελίνη. Τα συνηθέστερα συμπτώματά της είναι διαταραχές της όρασης, αισθητικά ελλείμματα (μουδιάσματα), εστιακή μυική αδυναμία, διαταραχές της ισορροπίας και δυσλειτουργία της κύστης.
Γνωστικά συμπτώματα μπορούν επίσης να εμφανιστούν στην Πολλαπλή Σκλήρυνση. Η βαρύτητά τους φαίνεται πως σχετίζεται με το συνολικό φορτίο των απομυελινωτικών βλαβών και το βαθμό της φλοιώδους ατροφίας. Τις περισσότερες φορές, ωστόσο, δεν πρόκειται περί σοβαρής νοητικής έκπτωσης. Σημαντικού βαθμού έκπτωση των νοητικών λειτουργιών παρατηρείται σε ποσοστό μικρότερο του 5%, συνήθως σε συνδυασμό με κινητικά και άλλου είδους– συμπτώματα.
Οι γνωστικές λειτουργίες που επηρεάζονται συχνότερα είναι η βραχυπρόθεσμη μνήμη, η προσοχή και η ταχύτητα επεξεργασίας (σημειώνεται ότι ήπιες παροδικές δυσκολίες στη μνήμη εμφανίζονται φυσιολογικά σε όλους και δε θα πρέπει να αποδίδονται στην Πολλαπλή Σκλήρυνση). Άλλα νοητικά συμπτώματα που μπορεί να παρατηρηθούν, αφορούν τις δυσκολίες στην οργάνωση και εκτέλεση σύνθετων εργασιών, στην επίλυση προβλημάτων και στη λήψη αποφάσεων.
Τα γνωστικά συμπτώματα δεν οφείλονται πάντα στην ίδια την Πολλαπλή Σκλήρυνση. Η κατάθλιψη, η οποία μπορεί να συνυπάρχει, ενδέχεται να προκαλεί εξ’ ολοκλήρου τα προβλήματα μνήμης (ή να δρα ως επιβαρυντικός παράγοντας). Η αναγνώριση και η θεραπεία της οδηγεί σε βελτίωση, τόσο των συναισθηματικών, όσο και των νοητικών συμπτωμάτων.
Η ψυχογενής αμνησία ανήκει σε μια ομάδα διαταραχών οι οποίες ονομάζονται αποσυνδετικές.
Χαρακτηρίζονται έτσι, επειδή το κοινό τους στοιχείο είναι η «αποσύνδεση» μιας ή περισσότερων νοητικών λειτουργιών από τη ροή των διαδικασιών που «τρέχουν» συνεχώς προκειμένου να απαρτιωθεί η επίγνωση του εαυτού και η συνείδηση. Οι αποσυνδετικές αντιδράσεις, πιθανώς αποτελούν μια μορφή αυτοπροστασίας απέναντι σε τραυματικές καταστάσεις.
Η αποσυνδετική αμνησία μπορεί να εμφανιστεί με διάφορες μορφές. Συνήθως, το έλλειμμα μνήμης ξεκινά απότομα και χαρακτηρίζεται από αδυναμία ανάκλησης προσωπικών στοιχείων ή συμβάντων που σχετίζονται με κάποιο έντονα στρεσογόνο γεγονός. Αντίθετα, η μνήμη για άλλα γεγονότα ή πράγματα (τα οποία δεν έχουν συναισθηματική χροιά) δεν επηρεάζεται. Σε ακραίες περιπτώσεις, τα άτομα μπορεί να εμφανίζονται σε σύγχυση και να αδυνατούν να απαντήσουν ακόμα και σε απλές ερωτήσεις. Τα επεισόδια συνήθως διαρκούν λεπτά ή ώρες και τερματίζονται απότομα. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να διαρκέσουν εβδομάδες ή μήνες.
Στην αποσυνδετική αμνησία δεν υπάρχει πραγματική απώλεια των πληροφοριών που είναι αποθηκευμένες στον εγκέφαλο. Οι μνήμες διατηρούνται, αλλά η ανάκλησή τους στο συνειδητό κομμάτι του νου εμποδίζεται. Μπορεί να συνυπάρχει με άλλες αποσυνδετικές διαταραχές ή με κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές. Εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα που έχουν υποστεί μακροχρόνια κακοποίηση.
Σε γενικές γραμμές, θα πρέπει να απευθύνεται κάποιος σε νευρολόγο (εάν το αίτιο δεν είναι παθολογικό τότε ψυχολόγο ή ψυχοθεραπευτή) για προβλήματα στη μνήμη, όταν τα ενοχλήματα επηρεάζουν την καθημερινότητα, την απόδοση στην εργασία και την εν γένει λειτουργικότητα εμφανίζονται απότομα είναι επίμονα και επιδεινώνονται προοδευτικά συνοδεύονται από άλλα νευρολογικά συμπτώματα ή από αλλαγές στη συμπεριφορά και στη διάθεση εκλαμβάνονται ως σημάδια κάποιας σοβαρής πάθησης και προκαλούν ιδιαίτερο άγχος και ανησυχία δε γίνονται αντιληπτά από το ίδιο το άτομο, αλλά από την οικογένειά του.
Ειδικά στην περίπτωση ηλικιωμένων ατόμων, σημεία που μπορεί να παρατηρηθούν από μέλη της οικογένειας και πρέπει να εκτιμώνται από ειδικό είναι:
Οι κοινές αιτίες της αϋπνίας μπορούν να χωριστούν σε διάφορες κατηγορίες.
Ανάλογα με τον τύπο του προβλήματος ύπνου, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
Το πρώτο βήμα της θεραπείας είναι να διαγνώσει τυχόν υποκείμενες αιτίες, ανάλογα με την περίπτωση. Για παράδειγμα, εάν η αϋπνία προκαλείται από κατάθλιψη, αυτή αντιμετωπίζεται με κατάλληλη θεραπεία και η αϋπνία συχνά εξαφανίζεται χωρίς περαιτέρω ιατρική βοήθεια.
Μη φαρμακευτικές θεραπείες είναι συνήθως η προτιμώμενη πρώτη δράση. Αυτές οι θεραπείες μπορεί να περιλαμβάνουν:
Συμβουλευτική Γνωστική συμπεριφοριστική θεραπεία (αλλαγή της συμπεριφοράς και στους τρόπους σκέψης).
Παραπομπή σε ψυχίατρο ή ψυχολόγο.
Συμβουλές τρόπου ζωής:
Αυτό περιλαμβάνει τον περιορισμό καφεΐνης, νικοτίνης και αλκοόλ.
Προτείνονται ελαφρά σωματική άσκηση πριν τον ύπνο και τεχνικές χαλάρωσης.
Διατήρηση σταθερού προγράμματος ύπνου (κατάκλισης).
Η φαρμακευτική αγωγή συστήνεται σε ορισμένες περιπτώσεις, είτε κυρίως επειδή τα συμπτώματα είναι σοβαρά και επιμένουν, ή για την αντιμετώπιση των βραχυπρόθεσμων αϋπνιών, ή επειδή οι μη φαρμακευτικές θεραπείες έχουν αποτύχει.
Φάρμακα εκλογής για την αντιμετώπιση της Αϋπνίας είναι οι βενζοδιαζεπίνες και κάποια υπναγωγά. Τα φάρμακα αυτά δίνονται για μικρό χρονικό διάστημα και πάντα κάτω από την ιατρική επίβλεψη. Τα φάρμακα αν και αποτελεσματικά μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα σε μακροχρόνια χορήγηση. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα τα φάρμακα προκαλούν το φαινόμενο ανοχής δηλαδή χρειάζεται μεγαλύτερη ποσότητα φαρμάκων για το ίδιο αποτέλεσμα. Έτσι τελικώς προκαλείται εξάρτηση από αυτά.
Μια μέθοδος αυτοθεραπείας είναι η κατανάλωση αλκοόλ. Συχνά οι άνθρωποι το βράδυ καταναλώνουν ένα ποτήρι η και περισσότερα αλκοόλ. Ισχυρίζονται ότι αυτό τους βοηθάει να χαλαρώσουν. Το αλκοόλ πράγματι βοηθά στη χαλάρωση αλλά ακόμα και μικρές ποσότητες διαταράσσουν την αρχιτεκτονική του ύπνου. Έτσι μπορεί οι άνθρωποι να κοιμούνται αλλά ο ύπνος δεν είναι ποιοτικός. Συμπέρασμα το οινόπνευμα είναι ο χειρότερος τρόπος για να κοιμάστε.
Η συνθετική ψυχοθεραπεία συνδυάζει στοιχεία από διαφορετικές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις (π.χ. ψυχοδυναμική, προσωποκεντρική, γνωστικοσυμπεριφοριστική, συστημική κ.ά), ώστε να υπάρχει επιτυχής παρέμβαση σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης ύπαρξης (διανοητικό, ψυχοσωματικό, συναισθηματικό, συμπεριφορικό, διαπροσωπικό).
Κάθε άτομο είναι ένα μοναδικό σύνολο χαρακτηριστικών, εμπειριών, αναγκών και γι’ αυτό καμία μεμονωμένη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση δεν ταιριάζει σε όλους και για όλα τα είδη ψυχολογικών δυσκολιών.
Έτσι η συνθετική ψυχοθεραπεία προωθεί μια ολιστική κι εξατομικευμένη προσέγγιση των ψυχολογικών δυσκολιών, από τη βιολογική βάση της συμπεριφοράς ως την πνευματική ανάπτυξη.
Ολοκληρωμένη ψυχοθεραπευτική παρέμβαση που αφορά το σύνολο των ψυχικών διαταραχών ενηλίκων.
Σκοπός μίας ψυχοθεραπευτικής δυάδας, δηλαδή του θεραπευτή και του θεραπευόμενου, είναι η βελτίωση της ψυχικής υγείας και ευεξίας του ατόμου στην καθημερινότητά του. Θεραπευτής και θεραπευόμενος κατά τις πρώτες συνεδρίες ορίζουν το θεραπευτικό πλαίσιο, συνήθως συζητώντας για το λόγο που έφερε το άτομο σε θεραπεία, διαμορφώνοντας το στόχο της θεραπευτικής τους δουλειάς και ορίζοντας το χρόνο & την συχνότητα των συναντήσεών τους.
Η ψυχοθεραπεία εστιάζει στα ζητήματα που απασχολούν τον θεραπευόμενο, στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, τη συναισθηματική του ανακούφιση και ενδυνάμωση, και τον βοηθά να αναπτύξει ευελιξία στον τρόπο σκέψης και αντιμετώπισης προβλημάτων.
Απευθύνεται σε ζευγάρια που επιθυμούν να βελτιώσουν τη μεταξύ τους επικοινωνία, να αναγνωρίσουν και να επιλύσουν συγκρούσεις (διαπαιδαγώγηση παιδιού, απιστία κ.α.) και δυσκολίες (σεξουαλικές κ.α.) και να ανταπεξέλθουν σε χρονικά σημεία για τη ζωή τους (γάμος, ερχομός παιδιού, θάνατος, ασθένεια, διαζύγιο).
Αφορά την υποστήριξη και ενδυνάμωση του γονέα στη αναγνώριση των συμπεριφορών και αναγκών του παιδιού, την αποδοχή του παιδιού ως ξεχωριστής προσωπικότητας, τη στήριξη και ενθάρρυνση του γονέα απέναντι στις αντιδράσεις του παιδιού, με σκοπό την ανάπτυξη μιας ενσυναισθητικής, εντός ορίων σχέσης και επικοινωνίας μεταξύ τους που θα συμβάλλει στην διαπαιδαγώγηση και συναισθηματική του ανάπτυξη.
Τι είναι η κλινική ύπνωση; Είναι θα έλεγε κανείς μια τεχνική που χρησιμοποιεί ο θεραπευτής και ένα εργαλείο για τον θεραπευόμενο με το οποίο μπορεί να ελέγξει τον πόνο, την κατάθλιψη, τις διαταραχές άγχους, ακόμα και επιβλαβείς συνήθειες όπως το κάπνισμα.
Ο επαγγελματικός προσανατολισμός, είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων (διαδικασιών) βοήθειας και υποστήριξης που πραγματοποιείται κατά τρόπο οργανωμένο και συστηματικό από ειδικές υπηρεσίες και από εξειδικευμένους επιστήμονες…
Το NLP είναι η μέθοδος που μελετά τις άριστες συμπεριφορές και μέσω των τεχνικών του μπορούμε να τις μοντελοποιήσουμε ώστε να φέρνουμε με συνέπεια και διάρκεια τα αποτελέσματα που επιθυμούμε σε κάθε τομέα της ζωής μας.
Συμπλήρωσε την φόρμα και σύντομα θα επικοινωνήσουμε μαζί σου.
psychange.gr 2022 all rights reserved